Eerste AIDS-patiënten in België

In het begin van de jaren 1980 stak een tot dan toe onbekende ziekte de kop op in Europa. Kenmerkend aan de ziekte was dat de weerstand van de getroffen personen aangetast werd, dat achtennegentig procent van de getroffen personen mannen waren en dat negen op de tien dragers van de ziekte homoseksueel waren. Niet bijster veel informatie voor een ziekte die snel tientallen doden eiste in ons land. Wat wisten we wel? Dat de ziekte overgewaaid kwam uit Amerika. Algauw ontstond het gerucht dat de ziekte een door de mens ontworpen supervirus was als geheim wapen tijdens de Koude Oorlog. Het zou een virus zijn dat ontsnapte uit een Amerikaans geheim laboratorium. De geruchten werden snel van tafel geveegd, al kwam het bewijs van oorsprong er pas in 2000. Pas dan wezen onderzoeken uit dat het virus op natuurlijke wijze ontstaan was rond 1675, toen de apenvariant van het virus een nieuwe vertakking kreeg en daarmee de menselijke variant HIV1 zich ontwikkelde in Afrika. Het verhaal dat aids verspreid zou zijn via besmette poliovaccinaties in de jaren vijftig in Congo, was meteen ook weerlegd. Humaan Immunodeficiëntievirus (hiv) is een snel muterend virus dat verantwoordelijk is voor aids of voluit het acquired immune deficiency syndrome. Een dodelijke en besmettelijke ziekte die pas in 1981 een gezicht en daarmee een naam kreeg. Door de massale trek van dorpen naar steden was er minder sociale controle en bijgevolg een grotere promiscuïteit. Plots was een grotere verspreiding van het virus in de steden mogelijk. Vanuit de steden trok het virus begin jaren zeventig met het vliegtuig alle wereldsteden in. Eerst bereikte het Amerika, daarna was Europa aan de beurt. Het eerste bekende geval van aids was een Zaïrese vrouw in 1976. Op dat eigenste moment hadden wetenschappers en verpleegkundigen geen idee wat hen overkwam.

Simpele infecties bleken plots levensbedreigend te zijn. Mensen stierven aan een ziekte waarover men niets wist en waarvan men vooral niet wist hoe besmettelijk ze was. Het virus vernietigde de immuniteit van mensen en kon overgedragen worden via een bloedtransfusie, het gebruik van besmette injectienaalden, seks, via moeder op kind tijdens de zwangerschap. Dat aids in het begin bestempeld werd als een homoziekte, bleek dus onjuist te zijn. Dat de ziekte vooral op het Afrikaanse continent een probleem was en blijft, is helaas wel juist. In de meeste Afrikaanse landen wordt er nog altijd geen condoom gebruikt tijdens het vrijen omdat het geloof dit als onnatuurlijke anticonceptie ziet.

De Belgische arts en wetenschapper Peter Piot maakte alles vanop de eerste rij mee vanuit het Tropisch Instituut in Antwerpen. Hij bleef zich daarna inzetten voor de strijd tegen aids. Van 1991 tot 1994 was hij voorzitter van de International Aids Society, van 1992 tot 1994 werkte hij als geassocieerd directeur aan aidsprogramma’s van de Wereldgezondheidsorganisatie, en in 1994 werd hij benoemd tot directeur van UNAIDS en tot assistent secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij oefende beide laatste functies uit tot eind 2008. De aidsproblematiek blijft sinds de ontdekking van het virus zelfs in België een probleem. Ondanks de voorlichting die de overheid blijvend verzorgt, zijn er sinds het begin van de epidemie tot begin 2012 niet minder dan 25.813 mensen besmet geraakt met het hiv-virus. Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, verklaarde het aantal besmettingen aan de hand van een aantal pijlers. Door de jaren heen is aids gemeengoed geworden, het is iets wat anderen overkomt en wat in het hoofd van mensen genezen kan worden met een succesvolle medicijnencocktail. Mis poes. Aids is nog altijd ongeneeslijk. Veilig vrijen blijft dus de boodschap. Wereldwijd.